WSTĘP. Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu niezależnie od etiologii podlegają w Polsce monitorowaniu w ramach rutynowego nadzoru epidemiologicznego. W niniejszym opracowaniu, szczegółowo omówiono zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu w 2021 r. wywołane przez Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae oraz wirus kleszczowego zapalenia mózgu. W Polsce, w celu zapobiegania chorobom wywołanym przez wymienione czynniki etiologiczne, stosowana jest immunoprofilaktyka w postaci szczepień obowiązkowych lub zalecanych.
CEL PRACY. Celem pracy była ocena epidemiologiczna występowania zachorowań na zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych i zapalenia mózgu w Polsce, w 2021 r. z uwzględnieniem analizy wpływu pandemii COVID-19.
MATERIAŁ I METODY. Do przeprowadzenia analizy sytuacji epidemiologicznej neuroinfekcji w Polsce wykorzystano dane nadsyłane do NIZP PZH – PIB przez Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne i publikowane w biuletynie rocznym: „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2021 r.” oraz „Szczepienia ochronne w Polsce w 2021 roku” a także indywidualne wywiady epidemiologiczne zarejestrowane w systemie EpiBaza.
WYNIKI. W 2021 r., zarejestrowano w Polsce ogółem 973 zachorowań na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu. Jest to wzrost liczby zachorowań o 16,1% w porównaniu do 2020 r., lecz nadal spadek tej liczby o 57% w stosunku do 2019 r., kiedy to odnotowano 2249 zachorowań. W przypadku infekcji o etiologii bakteryjnej, z uwzględnieniem przypadków neuroboreliozy liczba zachorowań zwiększyła się o 38,3% (z 376 do 520, zapadalność z 0,96 do 1,76 na 100 tys). W porównaniu do 2020 r. i 2019 r., zapadalność na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu o etiologii N. meningitidis spadła odpowiednio o 10,7% (z 0,13 do 0,15) i 47,4% (z 0,25 do 0,13), a w przypadku H. influenzae o 75% (z 0,01 do 0,03) i 70% (z 0,01 do 0,03). W przypadku S. pneumoniae możemy mówić o wzroście zapadalności względem 2020 r. o 57,1% (121 vs 77 przypadków, zapadalność 0,32 vs 0,20) oraz spadek względem 2019 r. (121 vs 190, zapadalność 0,32 vs 0,47). Infekcje o etiologii wirusowej stanowiły 47% wszystkich zarejestrowanych zachorowań. Odnotowano niewielki spadek ich liczby, o 2% (z 462 do 453 zachorowań). Ponadto, obserwujemy wzrost zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu – z 158 w 2020 roku do 210 w 2021 roku (wzrost o 32,9%), oraz spadek zachorowań z 265 w 2019 roku (spadek o 20,8%).
PODSUMOWANIE I WNIOSKI. W 2021 r. wykazano ogólną tendencje wzrostową liczby rejestrowanych przypadków zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu o podłożu bakteryjnym, i niewielkim spadku liczby zachorowań na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu o podłożu wirusowym w porównaniu do 2020 roku. Nadal jednak obserwowana liczba zachorowań na zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu w 2021 roku, zarówno zachorowań o podłożu bakteryjnym, jak i wirusowym pozostaje poniżej poziomów obserwowanych w okresie przed pandemią COVID-19 (2019 r.). Wskutek wybuchu epidemii SARS-CoV-2, wprowadzenia działań ograniczających przenoszenie wirusa SARS-CoV-2 obserwowano ograniczenie rozprzestrzeniania się innych patogenów przenoszonych drogą kropelkową i powietrzną, a więc również patogenów takich jak S. pneumoniae, H.influenzae czy N. menningitidis.